MANAS

Deze algemene kennis is gebaseerd op onze persoonlijkheden in hun relatie tot de uiterlijke wereld en houdt geen rekening met de spirituele aard van de mens, die de werkelijke Ziener en Denker is. Om de intuïtie op te wekken, moeten de valse opvattingen over de mens en de natuur, zoals algemeen begrepen, worden vervangen door de kennis die de theosofie hierover verschaft. Niet alleen dient mentale waarneming worden verworven, maar al ons denken moet op deze juiste kennis worden gebaseerd. We zullen dan standhouden als de onsterfelijke, onveranderlijke Denker, die getuige is van alle verschijnselen als veranderende uitdrukkingen van bewuste wezens, en die voorbij alle mogelijke uitdrukkingen naar de essentiële spirituele aard van elke entiteit kan kijken. Elke manifestatie, fysiek, psychisch of anderszins, is een uitdrukking van binnen naar buiten; het ‘oog van de Geest’ is niet beperkt tot, noch misleid door, de manifestatie, het verschijnsel of de uitdrukking, maar met dat ‘innerlijke zicht’ gericht op de hele natuur binnen en buiten het wezen waarnaar wordt gestaard - om zo te zeggen – en heeft een volledig begrip van het doel en de waarde van het verschijnsel of uitdrukking.

Dit is geen redenering vanuit veronderstellingen naar conclusies, maar een directe en ogenblikkelijke kennis van alle feiten en factoren zowel als de eventuele uitdrukkingen ervan op alle gebieden. De perfectie van dit goddelijke vermogen kan alleen worden bereikt wanneer de aspirant niet gehecht is aan, noch gestoord wordt door, welke uiterlijkheden dan ook en wanneer hij die aanvullende kennis heeft die het hogere leven met zich meebrengt. Een Meester schreef eens: “Hoe onbaatzuchtiger iemand werkt voor zijn medemensen en zich ontdoet van het illusoire gevoel van persoonlijke verlatenheid, hoe meer hij vrij is van maya en hoe dichter hij het Goddelijke nadert.”

Heel anders is het geval van iemand die gedurende een leven het gezuiverde lagere denken heeft verenigd met de Goddelijke triade; hij leeft een bewust bestaan in Geest, niet in materie, zelfs terwijl hij lichamen van tijdelijke duur gebruikt; hij kent het doel en de waarde van elke aardse belichaming en verlaat met genoegen de beperkende voorwaarden ervan wanneer dat doel is vervuld; wat wij ‘dood’ noemen, is voor hem slechts een welkome bevrijding, want hij kan dan ongehinderd zijn spirituele leven en activiteit hervatten. Zijn wedergeboorten vanaf dat moment zullen bewust en zelfverkozen zijn en met het doel om diegenen te helpen die nog steeds verdwaald zijn in de wolken van illusie; hij zal geen kama-loka hebben, geen devachan, noch enige illusie of voorliefde voor fysiek bestaan; voor hem bestaat er geen dood noch een besef ervan, want hij leeft de hele tijd in volledig bewustzijn.

V. Zou zo iemand bewust zijn in het lichaam?

A. Hij zou de hele tijd bewust zijn, of hij nu een lichaam binnengaat, erin leeft, of het tijdelijk of geheel verlaat.

V. Op pagina 61 staat dat het denkvermogen aan de verstandeloze monaden wordt gegeven door anderen die hetzelfde proces hebben doorlopen. Er staat niet hoe dat gebeurt?

Neem nu het geval van een zuigeling die ter wereld komt - voor zover het zijn niveau van perceptie en expressie betreft, is het kind ‘verstandeloos’; degenen die zijn ouders of begeleiders zijn, wekken geleidelijk het latente vermogen van begrip, het denkvermogen, tot actie op en geven het kind zoveel van hun kennis als het groeiende denkvermogen kan ontvangen. Kunnen we ons niet voorstellen dat een beginnende mensheid in haar vroege stadia van maakbaarheid geleidelijk de kennis krijgt van hen die ‘verstand’ hebben? En is het niet zo dat, terwijl wij als beginnende mensheid in die vroege perioden zo werden onderricht, wij nog steeds verdere instructie nodig hebben en die ontvangen door de opoffering en inspanning van hen die de theosofie aan de wereld in het algemeen hebben gegeven?

V. Is manas een onveranderlijk principe?

A. Manas is het derde principe van de triade-atma, buddhi-manas, die het Ego vormen; als principe is het onveranderlijk; zijn mogelijkheden van manifestatie zijn eindeloos.

V. De Geheime Leer stelt in feite dat degenen met een denkvermogen, de ‘verstandelozen’ binnentraden en bezielden; dit betekent eerder contact dan instructie, nietwaar?

A. Het betekent beide, want instructie vereist contact in een of andere vorm, psychisch, mentaal of fysiek. De analogie kan worden gevonden in het geval van de zuigeling: het zuigelingenlichaam is een verstandeloze entiteit; het incarnerende ego is een manasische entiteit die de hulp van ego's in lichamen nodig heeft om kennis te verwerven van de fysieke wereld zoals die bestaat op het moment van geboorte en in de mate dat zijn karma dat toelaat. Aan de andere kant is de verantwoordelijkheid van de ouders of begeleiders groot in die zin dat de ontluikende waarnemingen nauwkeurig moeten worden begeleid; dit is vooral zo met theosofische ouders.
V. Dan is ‘ontsteken’ een kwestie van gedachte?

A. In het occultisme is de gedachte het gebied van handeling. Alles vloeit voort uit gedachte; de handeling zal overeenkomstig de aard en soort van gedachten zijn.
De juiste gedachte gaat gepaard met het juiste gevoel en de wil om te handelen. Dus wanneer we aan iets denken, is er tot op zekere hoogte sprake van wil en gevoel. Alle mensen denken, hun gedachten zijn gebaseerd op hun onwetendheid of hun kennis; de term ‘een kwestie van denken’ zou daarom misleidend zijn voor hen die zich inbeelden dat ze door te denken ‘een duimbreed aan hun lichaamslengte kunnen toevoegen’, of hun karma kunnen ontlopen. Alles hangt af van de aard van de gedachte, het motief en de kennis die men bezit. ‘Ontsteken’ betekent het opwekken van het denkvermogen, dat was waarschijnlijk de bedoeling van de vraag.

V. Het hoofdstuk spreekt over manas als het principe dat het geheugen overdraagt van dag naar nacht en van nacht naar dag en van het ene leven naar het andere. Ik begreep dat het buddhi was?

A. De mens is een triade; de drie principes die de triade samenstellen worden atma-buddhi-manas genoemd; er is geen manas zonder buddhi, geen buddhi zonder atma. Als we het idee niet te veel materialiseren, kunnen we buddhi opvatten als een specialisatie van atma, en manas als een specialisatie van buddhi. Buddhi is het Spirituele Ego; manas is het
hogere menselijke denkvermogen, het creatieve manifesterende aspect van het wezen. Buddhi is de opslagplaats van wijsheid, manas het gebruik ervan. Aangezien herinnering actie veronderstelt en manas het aspect is dat in actie wordt gebruikt, is het correct om te zeggen dat manas de herinnering overdraagt van dat wat het tot stand heeft gebracht en heeft ervaren.

V. Dieren hebben blijkbaar geheugen; is het de actie van manas in hen?

A. De dieren hebben nog geen zelfbewustzijn bereikt, daarom is manas latent in hen; wat ze bezitten is instinct-of gevestigde gewoonte, die zichzelf zal herhalen onder de juiste stimulatie of omstandigheden. Gewoonte is geheugen in de cellen en organen van het lichaam; dieren, vooral de hogere, hebben een duidelijk ontwikkeld geheugen van deze soort, maar het staat verre van de menselijke soort met zijn *re-collectie, +re-membrance en #reminiscentie.

V. Is spraak een product van het denkvermogen?

A. Wat zou het anders kunnen zijn? Het verlangen om met anderen te communiceren moet eerst in het denkvermogen zijn opgekomen; vervolgens moesten de middelen om dat te bewerkstelligen worden uitgewerkt in klanken met overeengekomen betekenissen - allemaal voortkomend uit wenselijkheid die door het denkvermogen werd waargenomen.

V. Hoe komt het dat wanneer we wakker zijn we ons de waaktoestand kunnen herinneren, dit kennen en vergelijken met de droomtoestand; terwijl we ons in de droomtoestand de waaktoestand niet kunnen herinneren?

V. Hoe kan lager manas verenigd worden met hoger manas?

A. Er is in werkelijkheid maar één manas; wat lager manas wordt genoemd is een tijdelijk aspect van de ene manas, verbonden met en geconditioneerd door het fysieke bestaan onder karmische reactie. In deze relatie produceert het de illusie van afgescheidenheid, waaruit begeerte en egoïsme voortkomen. Onwetendheid over onze werkelijke spirituele en egoïsche aard produceert een afgescheiden en persoonlijke basis van gedachte en handeling die hun karmische resultaten met zich meebrengen. Kennis en begrip van onze werkelijke aard, samen met gedachte en handeling die er consequent en aanhoudend op zijn gebaseerd , maken manas weer één; het lagere, tijdelijke ‘zelf’ verdwijnt. De ‘Stem van de Stilte’ zegt: “Het zelf van stof en het Zelf van Geest kunnen nimmer samengaan; er is geen plaats voor beide.”

V. Hebben de Ego's een universele taal? t in de gewone betekenis van de term, dat wil zeggen, een speciale manier van spreken, of manier van communiceren, die alle ego's gemeen hebben. Het wordt eerder beschreven als communicatie van ideeën en ervaringen door middel van beelden. In de Geheime Leer wordt ‘Kriyasakti’ beschreven als ‘de geheimzinnige kracht van het denken die dit in staat stelt om uitwendige, waarneembare, verschijnselen teweeg te brengen door haar eigen inherente energie’. Dit is een egoïsche vermogen die geen behoefte heeft aan taal in onze betekenis, dat wil zeggen, klanken en overeenkomstige tekens, maar een ‘levend beeld’ kan gebruiken dat alle kwaliteiten vertoont die vervat zijn in het idee dat het voorstelt.

A. Lager manas is dat aspect van manas dat verbonden is met, en geïnteresseerd is in, het fysieke bestaan; de astraal-fysieke hersenen zijn het instrument van registratie en expressie van de herinneringen aan het fysieke leven, de opslagplaats om zo te zeggen, van persoonlijke ervaringen. Wanneer de persoon in gedachten en handeling niet actief bezig is met een of ander onderwerp of voorwerp, toont het astraal-fysieke brein beelden van voorbije gebeurtenissen, gedachten en gevoelens; hierin ligt de oorzaak van de meeste dromen. Zelfs als we wakker en actief zijn, ligt er aan onze mentale activiteit deze geheugenlaag van persoonlijkheid ten grondslag die kleurt wat we denken, zeggen en doen. In alle gevallen, verduistert deze automatische opleving bij de meerderheid van de mensen, de actie van het Hoger Denkvermogen, het werkelijke Ego.

V. Zou de natuur ons voortdrijven onder de werkzaamheid van de wet van periodiciteit?

A. Bij het gebruik van de term ‘natuur’ moet men begrijpen dat het ‘de collectieve actie van alle wezens van elke graad’ betekent. Het is geen gids of opzichter die voor ons zorgt en ons in de juiste of welke richting dan ook voortstuwt. De wet van periodiciteit brengt terug wat is geweest; het individu is ofwel voorbereid om door juiste ideeën vooruit te gaan, of hij is dat niet, vanwege verkeerde opvattingen; hij voelt de gevolgen van de wet van periodiciteit in overeenstemming met zijn vooruitgang of terugval; hij neemt zijn eigen plaats in bij het algemene malen van het wiel van collectief karma.

V. Zou het wenselijk zijn om dichter bij de zon te wonen?

Het is belangrijk voor de student om deze feiten te begrijpen en zich eraan vast te houden, want aan de ene kant verwijzen zij naar de Meesters als idealen en als feiten, evenals naar het doel waarnaar de mensheid zou dienen te streven, en aan de andere kant naar theosofie als Hun boodschap aan de mensheid, als een kennis die door observatie en ervaring is verkregen en niet een theorie of dogma dat door mensen is uitgevonden.

Er is nog een ander feit dat bekend is bij oudere studenten, een kennis die beginners best in hun achterhoofd zouden houden, namelijk dat de aanvaarding en erkenning door de student van theosofie en de Meesters, zoals omschreven, een subtiele verbinding tot stand brengt tussen de innerlijke aard van de student en die Meesters en hulp van Hen mogelijk maakt via die innerlijke aard.

Het tweede hoofdstuk begint, zoals elke studie zou moeten beginnen, met een uiteenzetting van algemene beginselen, de algemene wetten die de cosmos besturen en de zevenvoudige indeling door de manifestatie heen. Het geeft ook de werkelijke leeftijd van de wereld en die van de mensheid en laat zien dat Denkvermogen het intelligente deel van de cosmos is en dat het proces van worden zich onder de wet van periodiciteit voltrekt, dat wil zeggen, de terugkeer van dat wat was, plus de verworven intelligentie; want evolutie wordt bewerkstelligd door de innerlijke Ego’s die tenslotte de gebruikers van menselijke vormen worden.

Het derde hoofdstuk behandelt onze aarde, waarbij het aantoont dat zij ook zevenvoudig is in samenstelling en aard en is onderworpen aan de algemene wetmatigheden die het Universum regeren. Door de wet van periodiciteit op de aarde toe te passen, wordt ze getoond als een herbelichaming van een planeet die eraan voorafging - in feite de maan; dat een massa Ego’s behoren tot elke planeet - zoals Venus, Mars, enz., en dat zij de evolutionaire krachten achter en binnen elk van deze planeten vormen; dat onze aarde in het vierde stadium van evolutie is en andere planeten meer of minder zijn gevorderd dan wij.

Hoofdstuk vier bespreekt de samenstelling van de mens en vermeldt zijn zevenvoudige principes, verdeeld in de drie hogere principes die de werkelijke mens vormen en de vier lagere die de voorbijgaande aspecten op aarde zijn van de drie hogere principes - de werkelijke mens.

Hoofdstuk vijf bespreekt het lichaam en het astrale lichaam als de laagste van de gegeven indeling. Er wordt aangetoond dat het fysieke lichaam een illusie is in de zin dat de samenstellende delen ervan voortdurend verandering ondergaan; dat het leven niet het resultaat is van het lichamelijk organisme, maar dat onze waarnemingen voortkomen uit en worden ontvangen door onze zintuigen in het astrale lichaam, voor zover het de fysieke ervaringen betreft, waarbij het astrale lichaam in feite het fysieke contactpunt is voor belichaamde wezens. Er wordt ook getoond welke rol het astrale lichaam speelt bij seances en dat het ook telepathie, helderziendheid, helderhorendheid en al dit soort psychische verschijnselen verklaart. Er is geen speciaal hoofdstuk gewijd aan prana, omdat het een aspect is van het ene leven, dat stroomt uit en de uitdrukking is van verworven intelligentie - of vermogen tot waarneming en actie.

Hoofdstuk zes beschouwt het vierde principe, begeerte of kama. Het wordt ‘het evenwichtsprincipe’ genoemd omdat naargelang de aard van het verlangen de tendens van de entiteit ofwel naar het spirituele, ofwel naar het aardse zal zijn. Dit principe bevindt zich in het astrale lichaam en is de oorzaak van het fysieke lichaam; het lichaam geeft er geen aanzet toe, maar verschaft slechts een middel voor de fysieke uitdrukking ervan. Verlangen heeft zowel een lager als een hoger aspect.

Hoofdstuk zeven bespreekt het vijfde principe-manas, het eerste van beneden af van de werkelijke mens. Tijdens incarnatie is manas, de denker, verbonden met en ondergedompeld in het fysieke bestaan; deze verbinding wordt lager manas genoemd, als onderscheiden van hoger manas, dat aspect van de denker dat betrekking heeft op zijn werkelijke spirituele aard. Zolang manas gebonden is door begeerte, is reïncarnatie een noodzaak. Als hoger manas is het de permanente individualiteit die de resultaten en waarden meedraagt van alle verschillende levens die op aarde en elders zijn geleefd. Als lager manas beïnvloedt het de actie van hoger-manas, omdat op het huidige punt van evolutie, begeerte en alle overeenkomende krachten, vermogens en zintuigen het volledigst zijn ontwikkeld, en de aandacht van de entiteit in beslag nemen terwijl deze in het lichaam is, waardoor de actie van hoger manas, de spirituele en permanente individualiteit, wordt verduisterd. Lager manas gebruikt het menselijk brein om van veronderstellingen naar conclusies te redeneren, maar dit is het lagere aspect van manas en niet, zoals velen veronderstellen, het hoogste en beste. Het hogere aspect van manas is het intuïtieve, dat weet, en niet afhankelijk is van rede; in dit geval is het manas verlicht door buddhi; in het andere, manas verwikkeld in begeerten.