Zoeken we in een woordenboek ‘geheugen’ op dan staat daar meestal: Het vermogen om ‘feiten’ te onthouden en vaak is onze reactie daarop dat ons dat feitelijk helemaal niet zo goed (meer) lukt.

Mogelijk ís dat ook zo voor ons fysieke geheugen. We weten dat onze cellen regelmatig aan celdeling onderhevig zijn en daarbij verliezen ze kennelijk steeds iets van de oorspronkelijke kracht, waarmee ze ooit begonnen zijn.

Wat de hersenen betreft schijnt het zo te zijn dat sommige zenuwcellen, de neuronen daarvan, je hele leven lang meegaan. En die neuronen vormen de bouwstenen van je hersenen.

Allemaal fysieke feitjes, maar dat is buiten de spirituele kijk daarop gerekend. Theosofie zegt dat we naast de fysieke ook astrale zintuigen hebben, die de werkelijke zintuigen zijn en die ook de feitelijke functies vervullen van horen, zien, proeven, tasten, ruiken…

Geheugen bevindt zich in ieder  zintuig en orgaan v/h lichaam.  Als dat elk voor zich een eigen soort bewustzijn bevat, is er ook sprake van een eigen soort geheugen.

Naast het geheugen van de zintuigen, spreekt theosofie verder over het geheugen van de ziel; een eigenschap van het Manasische Ego.  Dit is NIET een eigenschap of vermogen van ons fysieke geheugen , maar een intuïtieve waarneming, die losstaat en buiten het bereik ligt van het stoffelijke brein.

Het fysieke geheugen behoort tot de persoonlijkheid dat  aan tijd en zintuigen is onderworpen.
Het zielengeheugen behoort tot  de blijvende Individualiteit, het hogere 3-voud in de Mens.  En het is  DIT geheugen, zegt mevr. Blavatsky, dat de mens de zekerheid schenkt, of hij dit begrijpt of niet, dat hij eerder heeft geleefd en opnieuw zal leven.

Anders gezegd: het persoonlijke, fysieke geheugen is een vergankelijk instrument; het geheugen van de ziel, van de individualiteit, heeft een permanente kwaliteit.

HPB zegt ook: Het Geheugen is voor de’ bestudeerder van de oude filosofieën’ slechts een naam om het vermogen uit te drukken, dat de mens ónbewust uitoefent -en met vele der lagere dieren deelt-, om met het innerlijk oog in het Astrale Licht te zien en DAAR de beelden van vroegere gewaarwordingen en voorvallen waar te nemen. 

Gaat het vervolgens over het hoogste astrale gebied, spreken we over Akasha, een begrip dat ook wel de Tafelen van het geheugen van de hele natuur wordt genoemd. Of ook: het Boek des Levens – Het Geheugen van God.